ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ

ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ

Υπάρχουν ψυχοθεραπείες διαφόρων κατευθύνσεων στη θεραπεία της κατάθλιψης : γνωσιο-συμπεριφορικές, ψυχοδυναμικές, διαπροσωπικές, φαινομενολογικές, κ.λ.π. Σε γενικές γραμμές οι ψυχοθεραπείες δρουν μεταβάλλοντας ορισμένες δυσλειτουργικές πεποιθήσεις ή συμπεριφορές και βοηθώντας τον ασθενή να βελτιώσει την αυτοεκτίμηση καθώς και τις διαπροσωπικές του σχέσεις. Μπορεί να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές στις λεγόμενες « αντιδραστικές καταθλίψεις» που πυροδοτούνται από ειδικά και περιορισμένα στο χρόνο γεγονότα ( έντονο στρες, πένθος, συγκρούσεις ενδοπροσωπικές και σχέσεων ). Οι πιο πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι η αποτελεσματικότητα της ψυχοθεραπείας στην κατάθλιψη (μόνη της) φθάνει και συχνά ξεπερνά το 30-35%,. Ιδιαίτερα ενδεδειγμένη στις πιο ελαφριές και μέτριας βαρύτητας καταθλίψεις, όπου τα ποσοστά επιτυχίας είναι υψηλότερα. Στις πιο βαριές περιπτώσεις η φαρμακευτική αγωγή παραμένει ο βασικός άξονας της θεραπείας , παρότι η παράλληλη ψυχολογική υποστήριξη προσφέρει μια επιπρόσθετη βοήθεια. Πολλές μελέτες επιβεβαιώνουν, εξάλλου, ότι η ψυχοθεραπεία , ενισχύοντας τις ψυχο-φυσικές άμυνες, μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο υποτροπών και νέων επεισοδίων.

Η ΓΝΩΣΙΟ-ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Ανάμεσα στις διάφορες ψυχοθεραπείες η γνωσιο-συμπεριφορική έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματική. Όπως δηλώνει η ονομασία συνδυάζει δύο μορφές ψυχοθεραπείας : τη γνωσιακή και τη συμπεριφορική. Η συμπεριφορική βοηθάει τον ασθενή να μάθει καινούργιους τρόπους αντίδρασης στην αντιμετώπιση των καθημερινών δυσκολιών. Η γνωσιακή βοηθάει στον εντοπισμό δυσλειτουργικών πεποιθήσεων και στην αντικατάστασή τους με άλλες, πιο λειτουργικές. Διαφοροποιείται από την ψυχανάλυση γιατί είναι βραχεία σε διάρκεια και γιατί εστιάζεται στο παρόν δίνοντας μικρότερη βαρύτητα στα γεγονότα της νηπιακής και της παιδικής ηλικίας. Εξάλλου προτείνει πρακτικές λύσεις σε τρέχοντα προβλήματα. Σε περιπτώσεις διακοπής της φαρμακευτικής αγωγής, η γνωσιο-συμπεριφορική θεραπεία απεδείχθη αποτελεσματική στο να μειώσει τη συχνότητα και τη βαρύτητα νέων επεισοδίων.

Τι είναι η κατάθλιψη από την οπτική γωνία της γνωσιακής ψυχοθεραπείας

Όπως υποστήριζε και ο Επίκτητος («Δεν είναι τα πράγματα που ταράττουν τους ανθρώπους, αλλά οι ιδέες των ανθρώπων για τα πράγματα») είναι δυνατόν ένα άτομο να ρέπει προς την κατάθλιψη όχι τόσο από τι του συμβαίνει, αλλά από τον τρόπο που ερμηνεύει αυτά που του συμβαίνουν. Σύμφωνα με τον Aaron Beck, που πρώτος υποστήριξε τη «γνωσιακή υπόθεση» της κατάθλιψης, διαταραχές του περιεχομένου, της δομής και της λειτουργίας της σκέψης συμβάλλουν καθοριστικά στην έναρξη, στη διαμόρφωση της κλινικής εικόνας και στη διατήρηση της κατάθλιψης. Το περιεχόμενο της σκέψης του καταθλιπτικού χαρακτηρίζεται από αρνητική θεώρηση του εαυτού (είμαι ανεπαρκής, ελαττωματικός..), του κόσμου ( είναι απαιτητικός, απορριπτικός, ..) και του μέλλοντος ( χωρίς προοπτικές, χωρίς ελπίδα). Η δομή της σκέψης περιλαμβάνει νοητικές κατασκευές (ή σχήματα) υπεύθυνες για την επιλογή, επεξεργασία και ερμηνεία των πληροφοριών. Αυτά τα σχήματα βρίσκονται σε λανθάνουσα κατάσταση, αλλά όταν ενεργοποιηθούν από κατάλληλα ερεθίσματα παράγουν αρνητικές, δύσκαμπτες πεποιθήσεις και διεργασιακές παρεκκλίσεις του νοητικού οργάνου που οδηγούν στην κατάθλιψη. Η Γνωσιακή ψυχοθεραπεία είναι μια βραχεία μορφή ψυχοθεραπείας (15-25 συνεδρίες ) με συχνότητα συνήθως εβδομαδιαία. Ως βασικά στοιχεία της θεωρούνται η συναισθηματική κατανόηση (empathy), o συνεργατισμός εμπειρισμός (collaborative empirism), καθώς και η δουλειά στο σπίτι (homework). Η αποτελεσματικότητα της γνωσιακής παρέμβασης στην κατάθλιψη είναι συγκρίσιμη και ουσιαστικά εφάμιλλη της φαρμακοθεραπείας (50%, έναντι 58%). Οι πιθανότητες υποτροπής είναι μικρότερες με τη γνωσιακή ψυχοθεραπεία σε σχέση με τη φαρμακοθεραπεία και τις άλλες επεμβάσεις.

ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ

Ο ίδιος ο Freud είναι πολύ επιφυλακτικός στην εφαρμογή της ψυχανάλυσης στις καταθλίψεις, ειδικά σ’αυτές με ψυχωσικά στοιχεία. Δηλώνει ότι η μέθοδός του είναι αναρμόδια, αν και αφήνει ανοικτή την πιθανότητα να μπορέσει στο μέλλον η ψυχανάλυση να προσπελάσει και την ψύχωση. Από τη δεκαετία του ’50 άρχισαν συστηματικές προσπάθειες να διευρυνθούν τα όρια εφαρμογής της ψυχανάλυσης. Η εικόνα στην οποία η ψυχανάλυση προτείνεται ως θεραπεία εκλογής, είναι η καταθλιπτική προσωπικότητα. Ο ηθικός μαζοχισμός αποτελεί κατά τον Freud στόχο συστηματικής ψυχαναλυτικής εργασίας. Μας προειδοποιεί όμως να αντέξουμε τις παράδοξες ματαιώσεις της θεραπείας : ο ασθενής με την καταθλιπτική προσωπικότητα αισθάνεται απειλή και αντιδρά έντονα τη στιγμή ακριβώς που αγγίζει τη βελτίωση, την επιτυχία και την απόλαυση της συνεπαγόμενης αναγνώρισης και αγάπης ! Στο βαθμό που ο θεραπευτής «αντέξει» τις ματαιώσεις της θεραπείας, μπορεί να προχωρήσει στην αποκάλυψη της πρωταρχικής διαταραγμένης σχέσης. Έτσι ανοίγει ο δρόμος για την αναίρεση της καταθλιπτικής αντικειμενοτρόπου σχέσης.