ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ

1. Υπάρχει ελπίδα να γίνω καλά από την κατάθλιψη;

Σήμερα η ύφεση από την κατάθλιψη αποτελεί ένα πραγματικό γεγονός. Οι ασθενείς αισθάνονται καλύτερα χάρη στα αντικαταθλιπτικά και στις άλλες διαθέσιμες θεραπείες. Η διαδικασία της ύφεσης χρειάζεται αρκετό χρονικό διάστημα και ο συνδυασμός με ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Ο ασθενής μπορεί να συζητήσει με το γιατρό του και να αποφασίζουν από κοινού για την καλύτερη θεραπεία. Σε χρόνια περιστατικά η προφυλακτική θεραπεία των υποτροπών πρέπει να συνεχίζεται δια βίου.

2. Φαίνεται ότι ο αριθμός των καταθλιπτικών ατόμων όλο και αυξάνεται σε σχέση με το παρελθόν. Υπάρχει κάποια εξήγηση;

Η κατάθλιψη είναι αρκετά συνηθισμένη. Παρόλο που οι έρευνες έχουν δείξει μία αύξηση στον αριθμό των καταθλιπτικών ασθενών, δεν έχει διευκρινιστεί πλήρως που μπορεί να οφείλεται αυτή η αύξηση. Πιθανότατα στο στρες του σύγχρονου τρόπου ζωής, αλλά και στην ευαισθητοποίηση για την αναγνώριση της κατάθλιψης σαν μιας θεραπεύσιμης ιατρικώς ασθένειας. Στο παρελθόν (αλλά και σήμερα) η κατάθλιψη κρυβόταν συχνά πίσω από από αλκοολισμό, κατάχρηση ουσιών και ψυχοσωματικές παθήσεις.

3. Ποια είναι η διαφορά μεταξύ θλίψης και κατάθλιψης;

Η θλίψη είναι μία φυσική αντίδραση του οργανισμού σε ένα δυσάρεστο γεγονός. Είναι λογικό μετά την απώλεια μιας σχέσης, ενός ατόμου, ο άνθρωπος να αισθάνεται στενοχωρημένος και να εμφανίζει κάποια συμπτώματα κατάθλιψης, όπως ανορεξία και διαταραχές στον ύπνο. Τα συμπτώματα αυτά διαρκούν το πολύ 2 μήνες στο 30% αυτών των ανθρώπων. Αντίθετα ο καταθλιπτικός έχει αισθήματα αναξιότητας, ενοχής και μειωμένης αυτοεκτίμησης που δεν είναι κοινά στην απλή θλίψη. Μερικές φορές η θλίψη μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη. Ένα 15% των ατόμων με θλίψη μπορεί να αναπτύξουν κατάθλιψη 1 χρόνο μετά την τραυματική τους εμπειρία.

4. Πώς θα αντιδράσουν οι άλλοι άνθρωποι στην κατάθλιψη μου;

Μερικές φορές η οικογένεια και το φιλικό περιβάλλον έχουν απροσδόκητα μεγαλύτερες απαιτήσεις από έναν καταθλιπτικό σε σχέση με το τι είναι ικανός να κάνει. Η κόπωση και η αδυναμία, δύο από τα συμπτώματα της κατάθλιψης που μπορεί να υπάρχουν χωρίς εμφανή σημάδια ανικανότητας, που όμως οι άλλοι τα βλέπουν σαν ελάττωμα. Η κόπωση συχνά μεταφράζεται σαν τεμπελιά ή έλλειψη πρωτοβουλιών. Αυτές οι αντιδράσεις μπορεί να οδηγήσουν τον ασθενή να αμφιβάλλει για τον εαυτό του και να τον υποτιμά. Είναι σημαντικό να συζητά με τον θεραπευτή του αυτά τα θέματα και να βρίσκει τρόπους να τα χειρίζεται. Ο ψυχίατρος μπορεί να του προτείνει τρόπους που να τον βοηθήσουν να καταλάβει η οικογένεια και οι φίλοι του την κατάσταση στην οποία βρίσκεται.

5. Πότε η καταθλιπτική διάθεση είναι φυσιολογική αντίδραση και πότε είναι σύμπτωμα μείζονος κατάθλιψης;

Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι κάποιες στιγμές της ζωής τους έχουν καταθλιπτική διάθεση. Συνήθως όμως είναι παροδική και διαρκεί μικρό χρονικό διάστημα. Άλλωστε είναι λογικό μετά από ένα δυσάρεστο γεγονός να αισθάνεσαι άσχημα. Τα συναισθήματα αυτά διαρκούν μερικές μέρες ως μία εβδομάδα. Παράλληλα οι άνθρωποι αυτοί σκέφτονται και ευχάριστα πράγματα. Για να θεωρηθεί ότι κάποιος είναι καταθλιπτικός θα πρέπει να εμφανίζει καταθλιπτικά συμπτώματα τα οποία διαρκούν επί μακρόν και επηρεάζουν σημαντικά την καθημερινή του λειτουργικότητα.

6. Nομίζω ότι έχω κατάθλιψη, αλλά θέλω να το παλέψω πρώτα μόνος μου, κάνω καλά;

Όχι! Η κατάθλιψη δεν αντιμετωπίζεται χωρίς ειδική βοήθεια, και δεν χρειάζεται κανείς να φτάσει στα όρια της αντοχής του για να ζητήσει ειδική βοήθεια. Δεν εξαρτάται πόσο έξυπνος, δυνατός χαρακτήρας και πετυχημένος είσαι! Η αυτοανάλυση όχι μόνο δεν βοηθάει καθόλου, αλλά χειροτερεύει την κατάσταση, γιατί οι νοητικές λειτουργίες του καταθλιπτικού είναι κατά κανόνα επηρεασμένες αρνητικά. Η μειωμένη συγκέντρωση και μνήμη, η αυτομομφή, η υπερβολική ευαισθησία και ευ συγκινησία, οι ενοχές για περασμένα γεγονότα , η καταστροφοποίηση και η απελπισία είναι συχνά συμπτώματα της νόσου, που εμποδίζουν το άτομο να δει ρεαλιστικά την πραγματικότητα. Εξ άλλου, στις σοβαρότερες περιπτώσεις, οι βιοχημικές αλλοιώσεις του εγκεφάλου καθιστούν την φαρμακευτικά αγωγή απαραίτητη. Οι άνθρωποι με κατάθλιψη, συνεπώς, δεν είναι ούτε δειλοί, ούτε εγωιστές ή κατά φαντασίαν ασθενείς. Είναι απλά ασθενείς, όπως οι διαβητικοί, οι καρδιοπαθείς, , οι νεφροπαθείς κ.λ.π.

7. Που μπορώ να απευθυνθώ για βοήθεια;

Συζήτα το πρόβλημα σου με τον οικογενειακό ιατρό. Αυτός μπορεί να διακρίνει τα καταθλιπτικά συμπτώματα και να δει αν οφείλονται σε κάποια οργανικά αίτια. Μετά τη διάγνωση μπορεί να να γίνει παραπομπή σε ψυχίατρο.

8. Είχα πάρει στο παρελθόν αντικαταθλιπτικά για 10 μέρες αλλά δεν μου έκαναν τίποτε και τα σταμάτησα

Προσπάθησε να έχεις υπομονή και συνέχισε τη θεραπεία. Αυτά τα φάρμακα χρειάζονται 3-4 ή και περισσότερες εβδομάδες για να δώσουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Σε γενικές γραμμές, αρχικά βελτιώνονται οι διαταραχές του ύπνου και της όρεξης. Μετά υφίεται το άγχος, επανέρχεται η σωματική ευεξία και η ενεργητικότητα. Τελευταία, μετά από τρεις τέσσερις εβδομάδες συνήθως, βελτιώνεται το καταθλιπτικό συναίσθημα.
Αν μετά από τρεις - τέσσερις εβδομάδες δεν εμφανιστεί το επιθυμητό θεραπευτικό αποτέλεσμα, ο γιατρός σας μπορεί να αυξήσει τη δόση του φαρμάκου, να προσθέσει ένα άλλο ή να το αντικαταστήσει με ένα διαφορετικό. Σε περισσότερους από το 80% των ασθενών με κατάθλιψη η συμπτωματολογία υποχωρεί πλήρως με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή.

9. Πώς δρουν τα αντικαταθλιπτικά;

Τα αντικαταθλιπτικά δρουν στον εγκέφαλο αυξάνοντας τα επίπεδα νοραδρεναλίνης ή σεροτονίνης ή και των δύο στην νευρική σύναψη. H Bουπροπιόνη αυξάνει τα επίπεδα της ντοπαμίνης και της νοραδρεναλίνης.

10. Τι συμβαίνει αν δεν ανταποκριθώ στη θεραπεία;

Πρέπει να γίνει λήψη ικανής δόσης αντικαταθλιπτικού για τουλάχιστον 4 εβδομάδες, πριν υποθέσει κανείς ότι δεν έχει ανταπόκριση. Υπάρχουν μετά εναλλακτικές δυνατότητες σε περίπτωση μη ανταπόκρισης όπως η αύξηση της δόσης, η χορήγηση άλλου αντικαταθλιπτικού ή και συνδυασμού αντικαταθλιπτικών και άλλων φαρμάκων όπως σταθεροποιητικών της διάθεσης, νευροληπτικών κλπ. Αν εξακολουθεί να μην εμφανίζεται ανταπόκριση, μια άλλη επιλογή που μπορεί να εξετάσει ο γιατρός σας είναι η ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ΗΣΘ), η οποία είναι μια από τις αποτελεσματικότερες θεραπείες για την κατάθλιψη, ιδιαίτερα σε σοβαρές περιπτώσεις που δεν έχουν ανταποκριθεί σε άλλες θεραπείες ή σε άτομα που δεν μπορούν να λάβουν φάρμακα.

11. Τα φάρμακα με πείραξαν και τα έκοψα

Στην αρχή της αγωγής μπορεί να υπάρξουν κάποιες ακίνδυνες σωματικές ενοχλήσεις (π.χ. ζάλη, υπνηλία, ένταση) που όμως υποχωρούν κατά κανόνα σε λίγες ημέρες. Οι οδηγίες του θεράποντος ιατρού μπορούν να αποτρέψουν και να αντιμετωπίσουν κατάλληλα αυτές τις δυσκολίες.

12. Διάβασα στις οδηγίες ότι τα φάρμακα προκαλούν ένα σωρό παρενέργεις και φοβήθηκα να τα πάρω.

Οι περισσότερες παρενέργειες που αναφέρονται στα ενημερωτικά φυλλάδια είναι σπάνιες έως πολύ σπάνιες και εμφανίζονται σε εξαιρετικές συνθήκες και σε ιδιαίτερα βεβαρημένους ή ευαίσθητους οργανισμούς. Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο κάνουν πολυετή χρήση αντικαταθλιπτικών χωρίς ουσιαστικές επιπτώσεις στον οργανισμό. Τα νεότερα αντικαταθλιπτικά εκτός από αποτελεσματικά είναι και πολύ ασφαλή, αφού ουσιαστικά στερούνται παρενεργειών . Η μη συμμόρφωση με τη φαρμακευτική αγωγή θέτει, αντίθετα, σε σοβαρό κίνδυνο την ίδια την ζωή του ασθενούς!...

13. Υπάρχει περίπτωση να υποφέρω και από άλλη ασθένεια ταυτόχρονα (μαζί) με την κατάθλιψη;

Η κατάθλιψη συνοδεύεται συχνά από άγχος (υπερβολική ανησυχία, νευρικότητα, ταχυκαρδία κ.λ.π.) και σωματικά ενοχλήματα (κεφαλαλγίες, μυϊκοί πόνοι κ.λ.π.).
Κάποιες φορές τα ενοχλήματα είναι τόσο δυσάρεστα, ώστε αυτά είναι που οδηγούν αρχικά τον πάσχοντα στο γιατρό, ο οποίος αργότερα εντοπίζει την κατάθλιψη.
Οι ασθένειες που συνυπάρχουν συχνότερα με την κατάθλιψη είναι: η Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή, η Κοινωνική Αγχώδης Διαταραχή (Κοινωνική Φοβία), η Διαταραχή Πανικού, η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή, η Διαταραχή μετά από Τραυματικό Στρες, η εξάρτηση από ουσίες και ο αλκοολισμός. Όταν συνυπάρχουν διαφορετικές νοσολογικές οντότητες, η θεραπευτική παρέμβαση ασκείται με ιδιαίτερη προσοχή.
Ευτυχώς, σήμερα υπάρχουν διαθέσιμα θεραπευτικά μέσα που αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά και την κατάθλιψη και τις άλλες ασθένειες που τυχόν συνυπάρχουν με αυτήν.

14. Μπορεί να μεταδώσω την κατάθλιψη στα παιδιά μου;

Από επιδημιολογικές έρευνες έχει καταδειχθεί ότι ο κίνδυνος νόσησης για τους συγγενείς των ασθενών από κατάθλιψη είναι μεγαλύτερος από αυτόν του γενικού πληθυσμού. Ακόμα, όμως, και οι μονοζυγωτικοί δίδυμοι (οι δίδυμοι που μοιάζουν μεταξύ τους) δεν εμφανίζουν τον ίδιο κίνδυνο νόσησης.
Σήμερα πιστεύεται ότι αυτό που κληρονομείται είναι μια ευπάθεια, μία προδιάθεση για την πρόκληση της νόσου, η οποία θα εκδηλωθεί άν επιδράσουν και τραυματικά - ψυχοπιεστικά γεγονότα.

15. Τι έχω κάνει λάθος και αρρώστησα από κατάθλιψη;

Η κατάθλιψη δεν εμφανίζεται σε κάποιον επειδή έχει κάνει κάτι λάθος. Όπως και σε οποιαδήποτε άλλη σωματική ασθένεια στην αιτιολογία της συμμετέχουν και βιολογικοί παράγοντες.
Έχει αποδειχθεί ότι στην κατάθλιψη, διαταράσσεται η ισορροπία κάποιων βιοχημικών ουσιών στον εγκέφαλο και ότι τα αντικαθλιπτικά φάρμακα δρουν αποκαθιστώντας αυτή την ισορροπία που έχει διαταραχθεί.
Αν δεν συμμετείχαν στην αιτιολογία της κατάθλιψης βιολογικοί συντελεστές, τα αντικαταθλιπτικά δεν θα ασκούσαν καμία επίδραση στους ασθενείς, όπως και δεν ασκούν στους υγιείς, δηλαδή τα αντικαταθλιπτικά δεν κάνουν «ευτυχισμένο» έναν άνθρωπο που δεν έχει κατάθλιψη.

16. Δεν μπορώ να φτάσω εύκολα σε οργασμό τώρα που κάνω θεραπεία με αντικαταθλιπτικά. Μπορώ να διακόψω την φαρμακευτική αγωγή τα Σαββατοκύριακα για να βελτιωθεί η σεξουαλική μου λειτουργία;

Ορισμένοι γιατροί συνιστούν να διακόπτεται η φαρμακευτική αγωγή τα Σαββατοκύριακα. Η πρακτική αυτή, όμως, εμπεριέχει κινδύνους, διότι υπάρχουν ενδείξεις ότι μειώνεται η αποτελεσματικότητα της θεραπευτικής παρέμβασης ή υπονομεύεται η συμμόρφωση του ασθενούς.
Το καλύτερο θα ήταν, η αντικατάσταση του αντικαταθλιπτικού με ένα άλλο ή η χορήγηση κάποιων φαρμάκων που βελτιώνουν τη σεξουαλική λειτουργία.

17. Τα αντικαταθλιπτικά είναι ίδια με τα τονωτικά χάπια;

Όχι, με τίποτα. Τα τονωτικά μπορεί να αυξήσουν τη ζωντάνια και την ενεργητικότητα σε όλους τους ανθρώπους είτε έχουν κατάθλιψη είτε όχι. Τα τονωτικά χάπια μπορεί να αποβούν επικίνδυνα για τη ζωή ή την υγεία και δεν χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της κατάθλιψης.
Τα αντικαταθλιπτικά, επίσης, δεν προσφέρουν τίποτα σ' έναν υγιή άνθρωπο, αλλά θεραπεύουν την κατάθλιψη, αποκαθιστώντας την ισορροπία κάποιων βιοχημικών ουσιών του εγκεφάλου που έχει διαταραχθεί.

18. Θα ξαναπάθω κατάθλιψη;

Η πιθανότητα επανεμφάνισης της κατάθλιψης εξαρτάται από τον αριθμό των προηγούμενων επεισοδίων.
Για τα άτομα που βιώνουν το πρώτο τους επεισόδιο, οι πιθανότητες να ξανανοσήσουν είναι 50%. Για κάποιον που είχε δυο επεισόδια στο παρελθόν, οι πιθανότητες να εμφανιστεί και τρίτο είναι 70% και μετά το τρίτο επεισόδιο ο κίνδυνος να επανεμφανιστεί η νόσος φτάνει το 90%.
Ο κίνδυνος αυξάνει όταν υπάρχει στην οικογένεια μέλος που πάσχει από κατάθλιψη, όταν συνυπάρχουν χρόνια ιατρικά προβλήματα, πρώιμες τραυματικές εμπειρίες ή ιστορικό κακοποίησης, δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις, χαμηλή αυτοεκτίμηση ή εμφάνιση της νόσου είτε σε μικρή ηλικία (πριν τα 15) είτε σε μεγάλη (μετά τα 60).
Όταν η συμπτωματολογία της νόσου δεν έχει υποχωρήσει εντελώς (πλήρης ύφεση), ελλοχεύει ο κίνδυνος της υποτροπής.
Για να αποτραπεί αυτός ο κίνδυνος, πρέπει η αγωγή να συνεχίζεται στην πλήρη θεραπευτική δόση για έξι έως δώδεκα μήνες (συνεχιζόμενη θεραπεία). Όταν οι πιθανότητες επανεμφάνισης είναι μεγάλες (ή μετά το δεύτερο επεισόδιο), η αγωγή θα πρέπει να συνεχιστεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα (πέντε χρόνια ή και δια βίου, θεραπεία συντήρησης). Όταν οι γιατροί λένε «Η δόση που σας έκανε καλά, θα σας διατηρήσει καλά» έχουν δίκιο, γιατί τα καλύτερα θεραπευτικά οφέλη μακροπρόθεσμα προκύπτουν όταν οι ασθενείς λαμβάνουν την περίοδο της συντήρησης στη θεραπευτική δόση, «τη δόση που τους έκανε καλά».

19. Η ψύχωση και η κατάθλιψη είναι το ίδιο πράγμα;

Όχι. Στην κατάθλιψη -στις περισσότερες τουλάχιστον μορφές της, δεν εμφανίζονται τα παραγωγικά συμπτώματα, οι παραληρητικές ιδέες και οι ψευδαισθήσεις που κυριαρχούν στις ψυχώσεις και υποδηλώνουν σοβαρή διαταραχή των ψυχικών λειτουργικών. Στην κατάθλιψη, επίσης, σε αντίθεση με τις ψυχώσεις, ο ασθενής έχει επαρκή αντίληψη της πραγματικότητας, διαθέτει εναισθησία (αναγνωρίζει δηλαδή το παθολογικό της κατάστασής του) βιώνει τα συμπτώματα που τον κατατρύχουν ως ανεπιθύμητα και ξένα προς το εγώ του (δύστονα) και γι' αυτό, εκουσίως, επιθυμεί να ανακουφισθεί λαμβάνοντας θεραπεία.
Τα φάρμακα που χορηγούνται για την θεραπεία της κατάθλιψης τα αντικαταθλιπτικά, δεν έχουν καμία σχέση με τα αντιψυχωτικά, τα φάρμακα δηλαδή, που αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα των ψυχώσεων και τα οποία αδόκιμα ονομάζονται «ψυχοφάρμακα».